Genealogie (of hoe je voorvaderen je bezig kunnen houden)

(Dit artikel is eerder gepubliceerd in het familieperiodiek "De Schuurkrant")

Wat is Genealogie?

Genealogie heeft twee betekenissen. Allereerst is het de officiële benaming voor geslachtkunde. Geslachtkunde houdt zich bezig met de afstamming en de herkomst van families en de opeenvolging van generaties. Het is een hulpwetenschap van de geschiedenis. Daarnaast is genealogie het officiële en algemene woord voor een soort familieoverzicht.

Genealogie is dus een bezigheid en het resultaat daarvan.

Het is een speurtocht in het verleden naar de voorouders, met als mogelijke resultaten een stamboom en/of een familiegeschiedenis.

Dit geeft meteen het 'minimum'-resultaat (stamboom) en het 'maximum'-resultaat (familiegeschiedenis) aan. Het resultaat is sterk afhankelijk van de hoeveelheid tijd die aan een dergelijk onderzoek besteed kan worden. Om een volledige familiegeschiedenis te schrijven moet je natuurlijk ook een goede kennis hebben van de tot de beschikking staande archieven.

Waarom ben ik Genealogie gaan beoefenen?

Op een gegeven moment wilde Anita (mijn echtgenote) weten hoeveel neven en nichten ik heb van de Minkels-kant. Daar ben ik toen eens voor gaan zitten, en begon:

"Jan, Geert, Coby, en Wilma van oom Wim en tante Marie. O ja, ze hebben daar ook nog een Maria. Verder met Jan, Anja, Jacqueline en Marlies van oom Jo en tante Lies. Bij oom Harrie en tante Marietje hebben ze Toos, Gerra, Mieke, Sjannie en Harrieke. Wacht eens.... bij oom Jo en tante Lies hebben ze toch nog een meisje. Jawel Gerrie. Tja de kinderen van oom Jos en tante Miet en die van oom Wim van Lokven en tante Bets, die weet ik niet allemaal meer. Enkele kan ik er nog wel van opnoemen. En verder zijn er natuurlijk ook nog de kinderen van Oma Schuurmans, want dat is ook een Minkels. Maar ja wie was de eerste die uit het huwelijk van Toon Schuurmans en Dien Minkels geboren werd. Was dat tante Lia of tante Toos ? "

Al met al viel het dus niet mee om precies alle neven en nichten op te schrijven. Eigenlijk schaamde ik me daar wel een beetje voor. Het is toch te gek dat je, je eigen familie niet kent.

Toen Anita en ik weer eens bij ons thuis kwamen (Tuinstraat dus) kwam het gesprek al rap op 'de Familie'. In een mum van tijd wisten vader en moeder Minkels de gehele familie in kaart te brengen. Snel was ik op de hoogte over het aantal neven en nichten (inclusief hun namen).

Maar daar bleef het niet bij. Ook de namen van de vader en moeder van opa en oma Minkels wisten ze te vertellen. Verder werden ook de broers en zussen van opa en oma Minkels genoemd, met echtgeno(o)t(e) en kinderen. En van die kinderen weer de kinderen.Ook van de Schuurmansen en de Den Oudens werden ongeveer alle namen genoemd.

In een paar uur tijd had ik ongeveer 300 personen die op de een of andere manier een familierelatie met mij hebben of hadden. Het begon toch wel erg interessant te worden.

Hoe ging het verder.

Aangezien ik meer van het onderwerp af wilde weten heb ik in een boekhandel een tweetal boeken over genealogie gekocht. Bij een van deze boeken zat een lijstje met adressen van verschillende archieven die van belang kunnen zijn bij een familieonderzoek.

De eerste die me opviel was "Het Streekarchivariaat Langs Aa & Dommel" te Vught. In dit archief bevinden zich de archieven van o.a. Berlicum, Romalen, Sint-Michielsgestel, Schijndel, Vught en Den Dungen. Dus op een vrije dag ben ik naar Vught gereden. Het archief, dat gehuisvest was in het gemeentehuis van Vught (nu ondergebracht in het Rijksarchief te 's-Hertogenbosch), bevat een schat aan informatie voor de genealoog. Voor een beginner zoals ik veel te veel informatie. Ik wist niet waar ik moest zoeken. De beheerder had overigens wel in het kort uitgelegd wat ik waar kon vinden.

Op een gegeven ogenblik had een ervaren familie-onderzoeker in de gaten dat ik eigenlijk niet uit de voeten kon. Die man die me zo zag tobben, sprak me aan en vroeg welk soort overzicht ik wilde samenstellen. Toen ik hem daarop niet begrijpend aankeek begon hij mij de verschillende overzichten uit te leggen.

Een genealogie bevat alle (wettige) nakomelingen van een bepaald stamouderpaar, voor zover zij dezelfde familienaam dragen (behoudens naamsverandering).

Een familiegeschiedenis is een met allerlei bijzonderheden verrijkte genealogie, die de mensen uit het verleden als het ware doet herleven, tegen de achtergrond van hun tijd en omgeving.

Een kwartierstaat bevat de voorouders, zowel van vaders- als van moederskant van een bepaalde persoon, die de kwartierdrager of probandus wordt genoemd.

Een stamreeks is een zeer beperkt uittreksel van een genealogie of kwartierstaat, waarin alleen die voorouders worden vermeld, van wie iemand in rechte mannelijke lijn afstamt.

Een parenteel is een generatiegewijs gerangschikt overzicht van alle nakomelingen, zowel in mannelijke als in vrouwelijke lijn, van een bepaald echtpaar.

Na deze uitleg gaf hij mij het advies om eerst een stamreeks samen te stellen. Van daaruit zou eventueel een genealogie kunnen worden samengesteld.

Dus op die manier maar aan de slag. De naam van de vader van mijn vader's vader (mijn overgrootvader dus) was me al bekend, dus werd gezocht naar zijn vader. Deze werd al snel gevonden. Nu weer de volgende gaan zoeken. Toen ik op een gegeven moment in Vught niet meer verder kon, ben ik naar het Rijksarchief in 's-Hertogenbosch gegaan. In het rijksarchief hebben ze nog meer materiaal dan ze in het streekarchief al hebben. Na een middag speurwerk heb ik acht generaties kunnen vinden.

7 februari 1751

De oudste voorvader is ene Peter Minckels die op 7 februari 1751 in Boxtel trouwt.

Uit het trouwboek van de Nederlands Hervormde gemeente in Boxtel 1750 komt het volgende stukje:

En wat blijkt.......

De Familie Minkels heeft mogelijk een Belg als voorvader. Het kan natuurlijk nog zo zijn dat een vader van deze verre voorvader uit een ander land komt, maar dat zal nader onderzoek uit moeten wijzen.

Nu heb ik zelf het vermoeden dat de Minkels-en uit de omgeving allemaal afstammen van deze Peter Minckels. Maar ook hier geldt weer dat nader en langdurig onderzoek uitsluitsel zal bieden.

Volkstelling 1947

Om een indicatie te krijgen van het aantal mensen met de familienaam Minkels heb ik het Centraal Bureau voor de Genealogie te Den Haag een onderzoek gedaan naar het voorkomen van de familienaam Minkels ten tijde van de volkstelling in 1947. De volkstelling van weleer is gepubliceerd in

"Nederlands Repertorium van Familienamen". Dit werk bestaat uit 14 delen. Zie hiervoor ook de website van het Meertensinstituut te Amsterdam

(11 provincies en 3 steden). Hieronder een overzicht van de gevonden aantallen.

Betreft het overzicht wordt het volgende opgemerkt:

• Alleen de naam Minkels is onderzocht. Afleidingen en/of verbasteringen als Minckelers, Minke, e.d. zijn niet in het onderzoekt betrokken.
• Het totaal aantal inwoners van een provincie of stad is weergegeven om een indruk te krijgen van de bevolkingsdichtheid van Nederland ten tijde van de volkstelling.
• Het totaal aantal inwoners in de provincie Noord-Holland is zonder de inwoners van Amsterdam.
• Het totaal aantal inwoners van Zuid-Holland is zonder de inwoners van Rotterdam en Den Haag

Familienaam MINKELS ten tijde van de volkstelling in 1947

Uit dit overzicht blijkt dat met name in Sint-Michielsgestel en 's-Hertogenbosch de naam Minkels het meest voorkomt. Als we gaan kijken naar de plaatselijke frequentie (hiermee wordt verstaan het aantal inwoners met de betreffende achternaam per 100 inwoners van die gemeente), dan is de rangorde als volgt:

1. Sint Michielsgestel (0,6)
2. Den Dungen (0,3)
3. Rosmalen (0,2)

In een artikel 'Familienamen in Den Dungen bij de volkstelling van 1947' door Th.P.J. van Herwijnen, gepubliceerd in het boek 'Den Dungen Omgeploegd' (maart 1986, HKV Jaargang 10 nummer 3/4) staat de volgende passage.

"Er is slechts een niet voor Den Dungen specifieke achternaam in de provincie Noord-Brabant waarbij de drie gemeenten met de hoogste plaatselijke frequentie behoren tot Den Dungen en haar grensgemeenten. Dat is de naam: Minkels. Naar het voorkomen van deze achternaam buiten Noord-Brabant is geen onderzoek ingesteld, maar het is waarschijnlijk dat deze achternaam evenals Hairwassers, van de Hofstad en Maurix in Den Dungen of directe omgeving is ontstaan."

Voorlopige conclusie

Uit het bovenstaande trekt ik de voorlopige conclusie dat PETER MINCKELS uit den lande van Luijk de 'Nederlandse' stamvader is van alle Minkels-en in de omgeving van 's-Hertogenbosch.

Een uitgebreid nader onderzoek zal deze conclusie staven of verwerpen.

Een oproep

Voorlopig kan ik me nog verschillende uren bezighouden met het uitzoeken van de stamboom (en misschien de familiegeschiedenis) van de familie Minkels.

Hierbij kan ik best wat hulp van de familieleden gebruiken. Spullen als foto's, bidprentjes, rouwkaarten, kranteknipsels, oude legitimatiebewijzen, trouwboekjes e.d. die betrekking hebben op de Minkels-en zijn van harte welkom. Als u dus nog ergens een oude schoenendoos hebt staan met dergelijke artikelen dan hou ik me aanbevolen. Als u die materialen niet permanent wilt afstaan dan wil ik er graag kopieën van hebben (of maken).

Familienamen die bij een vervolgonderzoek aan de orde komen zijn:

• Schuurmans
• Den Ouden
• Broeren

Ook materialen met betrekking tot deze familie's zijn van harte welkom.

Overigens.... Aanvullingen en/of wijzigingen zijn altijd welkom.

Voor de volledigheid even mijn E-mail adres

E-Mail: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. 

Verantwoording ?

Nu zult u, als lezer, zich afvragen waarom dit artikel in de Schuurkrant is geplaatst. Hiervoor zijn een paar redenen.

• Mijn eigen achternaam is Minkels en ik vind het interessant om meer van mijn voorvaderen te weten.
• De familie Schuurmans 'raakt' op ten minste twee plaatsen de familie Minkels.
• Een stamboom-onderzoek naar de familie Schuurmans is reeds enkele jaren geleden door Toine Schuurmans begonnen, en ik wil hem niet in het vaarwater zitten.
• En last-but-not-least de Vliegende Veer was bij ons geland.

Bronnen:

Archieven:

• Streekarchivariaat "Langs Aa & Dommel" te 's-Hertogenbosch
• Rijksarchief te 's-Hertogenbosch
• Centraal Bureau voor de Genealogie te 's-Gravenhage

Boeken:

• Den Dungen Omgeploegd (maart 1986, HKV Jaargang 10 nummer 3/4)
  • Uitgegeven door de Heemkundevereniging uit Den Dungen.
• Nederlands Repertorium van Familienamen. Uitgeven door de Walburgpers 
• Genealogie (van stamboom tot familiegeschiedenis). Het boek van de gelijknamige teleac-cursus
  • Geschreven door R. van Drie, N. Plomp en A van der Tang
  • Uitgeven door Stichting Teleac, Utrecht & Centraal Bureau voor Genealogie. 's-Gravenhage
  • ISBN 90.6533.153.0 (Teleac)
  • ISBN 90.70324.42.3 (CBG)
• Maak uw eigen stamboom (handboek voor genealogie en heraldiek) 
  • Geschreven door G van de Nes
  • Uitgeven door Tirion, Baarn
  • ISBN 90.5121.463.4